Bar Halk Oyunu
Bar, Türkiye’nin kuzeydoğusunda ve doğusunda, özellikle Erzurum, Bayburt, Ardahan, Kars, Artvin ve Iğdır illerinde yaygın olan bir halk dansıdır. Bitlis’in de bir bar oyunu vardır. Müzik eşliğinde, genellikle davul ve zurnanın çaldığı ezgiler üzerine, erkekler tarafından oynanır. Bar genellikle bir sıra oyunu olmakla birlikte, zaman zaman tek ve iki oyunculu olarak da icra edilir. Sıra oyununda oyuncular el ele tutuşurlar ya da kol kola verip ellerini birbirlerinin omuzuna koyarlar. Kimi zaman da, Daldala oyununda olduğu gibi, birbirlerini belden kavrarlar.
Barlar, başka bazı halk danslarına benzer biçimde belli parçalarla başlar ve belli bir sıra izleyerek devam ederler. Barlar zaman zaman sürekli zaman zaman dönüşlü oyunlardır. Genellikle ağır bir ritmle oynanırlar. Parmaklar üzerinde sekme ve sıçrama hareketleri bu oyunlarda sık rastlanan basış biçimidir. Özellikle Laççıbana oyunu bu hareketlerin maharetli sergilenişiyle göze hoş gelen bir koreografi sunar. Barlar icra edilirken belli bir sıranın izlendiği görülür. Bu sıra izlenirken, bölümlerin hızlarının ve geçkilerinin büyük önemi vardır. Barlar oynanma şekline göre farklı isimler alırlar.
Örneğin Erzurum’un Dik Barı ve Sekme Barı bu türden adlandırmalardır. Kimi zaman da oyunun ritmine göre adlandırmalar görülür. Kars’ın Ağır Ayağı, Ağır Barı ve Ağır Kaydası böyle adlandırmalara örnektir. Bazı barlar, örneğin Erzurum’un Düz Barı’nda olduğu gibi, koreografik özelliklerine göre isim almaktadır. Bunların yanısıra yine Erzurum’un Köroğlu Barı, Bayburt’un Veysel Barı ve Artvin’in Ata Barı gibi tarihsel olay ve kişilere atıf yapan barlar da vardır. Köroğlu Barı özel bir oyundur ve genellikle düğünlerde oynanır. Bu barda sağ elde kama olmak üzere diz kırma hareketleriyle yürünür. Bazı barlarda yakın kültürlerin etkisi görülür. Artvin barlarında, Erzurum’un Kazak, Kürt, Kürdün Yazmanı ve Lâz Barlarında bu etkiler açıkça seçilebilir. Artvin barları, büyük ölçüde Kafkas oyunlarından ve tarzlarından etkilenmiştir. Erzurum’un yine koreografiye dayalı olarak adlandırılmış bir başka barı Hançer Barı’dır. Hançer Barı karşılıklı olarak iki kişinin birbirlerine hançer sallamaları, hançer hareketlerinden sakınmaları gibi karşılıklı mücadeleyi simgeleştiren ayak ve el hareketleriyle oynanır. Bayburt’ta oynanan Kutkut Barı da mendil hareketlerine ve mendile verilen şekillere göre icra edilir ve bu özelliğinden dolayı böyle isimlendirilmiştir. Kut mendil ucu ya da mendil kuyruğu anlamına gelir.
Doç.Dr. Suavi Aydın
Kaynak: turkiyekulturportali.gov.tr
